Người Việt: phẩm chất và thói hư tật xấu.
Tiền phong số 209 ra ngày 21/9 có bài "Thói hư tật xấu của người Việt chỉ trong 300 trang, có đủ" nói về công trình nghiên cứu sưu tầm của nhà phê bình Vương Trí Nhàn xung quanh thói tật mà thực chất là "trình độ sống, trình độ làm người" của người Việt ta. Sau khi báo ra, tòa soạn nhận được phản hồi tích cực của bạn đọc. Và được sự khích lệ của bạn đọc, ngay sau đó, báo Tiền Phong đã mở chuyên mục "Người Việt" - Phẩm chất và thói hư tật xấu" vào cuối tháng 9/2006 trên tất cả các số báo Tiền Phong ra hàng ngày, ngõ hầu cảnh tỉnh chung, trước hết thoát khỏi "thói xấu lớn nhất của người Việt là rất sợ nói về thói xấu của mình".
Tuy nhiên, ngay từ những năm đầu của thế kỷ 20, các nhà văn hóa, văn nghệ, nhà nghiên cứu đã tưng đi sâu nghiên cứu một cách khoa học, ngoài đề cao phẩm chất tốt đẹp của người Việt còn vạch rõ nhược điểm tâm lý tính cách tồn tại từ lâu. Tản đà người lập ngôn Dân hai lăm triệu ai người lớn/ Nước bốn ngàn năm vẫn trẻ con, đã "điểm huyệt" không chỉ một mà nhiều căn bệnh - cũng là đặc điểm chung của cả xã hội.
Nhà văn Thạch Lam thì nói về sự nông nổi, hời hợt: "Cái mà chúng ta thiếu nhất là sự sâu sắc. Chúng ta có đời sống bên trong rất nghèo nàn và bạc nhược. Những tính tình phong phú, dồi dào mãnh liệt chúng ta ít có. Chẳng dám yêu cái gì tha thiết và cũng chẳng dám ghét cay ghét đắng..." Phan Kế Bính của "Việt Nam phong tục" nổi tiếng, lên tiếng chê một bộ phận dân chúng tài hèn trí đoản, bán quẩn buôn quanh, thích kéo bè kéo cánh. ...
Nhà văn hóa Phan Khôi viết về thói phù thịnh: "Sĩ phong nước ta, suy đồi đi là từ thới Lê Trung Hưng về sau. Người trên người dưới bắt chước nhau, thành ra cả một nước đều bỏ mất đại nghĩa, quên mất liêm sỉ, mà đổ xô nhau vào vòng danh lợi. Lòng tự trọng của người mình như ngọn lửa đã tắt, không còn bừng lên, như một hột giống bị ẩm, không còn nứt lên được. Lại thêm cái kiểu chuyên chế từ xưa đến nay, cứ ở trên đè xuống ở dưới đợ lên, làm cho nhân dân ngày một đê hèn yếu ớt. ...".
Trong con đường tiến bộ ở nước ta in trên Nam Phong năm 1918. Thân Trọng Huế luận chuyện: quan trường không có chuyên môn, chỉ giỏi xoay sở. còn nhà văn hóa Nguyễn Văn Huyên khảo cứu trên Văn Minh Việt Nam 1944 về thói biếng nhác, vô cảm, về tâm lý thích ăn không ngồi rồi, sống ngày nào biết ngày ấy. Mặc cảm, tự giam hãm trong lũy tre làng cũng là một biểu hiện cố hữu - theo như nhận định của nhà sử học Trần Huy Liệu ...
Trong lịch sử dựng nước và giữ nước, lao động và dựng xây của người Việt Nam, những phẩm chất cao đẹp nhất từng phát lộ, trở thành truyền thống, thành vốn liếng quí báu của dân tộc: Tinh thần độc lập tự cường, long yêu nước thiết tha, tính thông minh cần cù, nhân ái, thương người như thể thương thân, vv... Trải qua bao biến thiên của lịch sử, những phẩm chất này vẫn được phát huy gìn giữ. Tuy nhiên, song song với đó, những thói hư tật xấu cũng có cơ bộc lộ, "phát triển" và thậm chí trở thành nguy cơ cao trong cuộc sống hôm nay, cản trở bước tiến của cá nhân và xã hội.
Bạn đọc, các nhà nghiên cứu gần xa đã cùng vào cuộc, đóng góp bằng những ý kiến, câu chuyện cụ thể, những tiểu phẩm, những điều mà bạn đã chứng kiến hoặc nghe kể lại, trong đó nêu bật được phẩm chất tốt đẹp cũng như thói hư tật xấu của người Việt. Kiến giải nguyên nhân của những thói tật đó, đồng thời đề xuất hình thức , phương thức sửa chữa, loại bỏ dần những tính cách và "căn bệnh" có hại cho sự phát triển, nhằm xây dựng đời sống văn hóa tinh thần ngày càng tốt đẹp hơn.
Nguồn Tiền Phong