Cách viết bài vị để thờ như thế nào?
Cách viết bài vị để thờ (còn gọi là đề thần chủ hoặc gọi tắt là đề chủ) tức là đề tên người đã mất trên tấm thẻ bài. Trong đó, trên chùa có cách viết bài vị thờ sư tổ, đình đền miếu thì cách đề thờ thần, thánh. Hoặc như trong dòng họ, chi tộc thì có cách viết bài vị để thờ thùy tổ, tổ phân chi, thờ Hậu (Hậu ở đây nghĩa là người cúng đất hay vườn tược để làm nhà thờ). Trên bàn thờ gia đình thì có cách viết lập bài vị để thờ “thần linh bản thổ”, “gia tiên tiền tổ” và những vong linh mới mất.
Cách viết bài vị long vị để thờ tổ sư
Cách viết bài vị để thờ sư tổ bằng chữ Hán NômThời xưa, bài vị được viết bằng mực tàu, sơn đen hay khắc trực tiếp trên gỗ. Có khi, viết lên giấy rồi dán vào bài vị để thờ. Trên bài vị viết những thông tin như: Vai vế , tên húy, tên thụy (nếu có) và phẩm tước sau đó hai bên thì ghi ngày sinh, ngày mất.
Theo phong tục thờ cúng của người Việt, cách viết/ghi bài vị để lập thờ an vị ông bà, tổ tiên, người quá cố trên bàn thờ là việc vô cùng quan trọng. Cách viết trên bài vị tượng trưng cho sự hiện diện của vị đó trên bàn thờ. Để con cháu, hậu thế thờ phụng và biết thờ ai theo từng bài vị. Chính vì vậy, cách viết bài vị thờ để thế hệ sau luôn tưởng nhớ cội nguồn và dòng mạch tổ tiên, lưu truyền từ đời này qua đời khác.
Nhìn vào chữ ghi trên bài vị gia tiên, con cháu có thể biết đây là bài vị thờ ai, có mối quan hệ huyết thống như thế nào. Vì vậy, cách viết bài vị quyết định việc thờ tự của quý vị có đúng hay không!
Cách viết bài vị để thờ quan trọng & ý nghĩa như thế nào?
Quan trọng thế nào với người đã mất
Cách viết bài vị là ghi chép các thông tin người đã khuất và lập bài vị để thờ linh vị đó thờ hương linh, vong linh nào hay thờ những ai. Theo các cụ ngày xưa, nếu bài vị không ghi rõ và đúng nội dung, quý vị sẽ không biết được bài vị đó thờ ai và ngay cả người mất cũng không biết được đâu là bài vị để an ngự.Lại nghe, bài vị phải ghi đúng nội dung và niêm luật thì người mất mới về an ngự hiện diện trên bài vị đươc khi giỗ tết. Thế nên, cách viết / ghi trên bài vị của người xưa rất hợp lý, logic và có liên quan chặt chẽ đến người được thờ hay vị trí thờ. Ví như, thẻ CCCD hay như sổ đỏ đứng tên ai vậy.
Ý nghĩa với con cháu hậu thế
Cách ghi bài vị để thờ, trong đó thể hiện rõ ngôi thứ và công nghiệp hiển hách để lại . Từ đó con cháu thấy được dòng mạch họ hàng, cành nhánh, huyết thống hay gia thế mà noi gương. Hơn tất thảy, để nhớ đến ngồn cội là “đạo hiếu”, chữ hiếu là lửa thiêng hun đúc tinh thần gia tộc. Các cụ ngày xưa cho rằng “ hiếu” đứng đầu trăm nết.Cách ghi viết bài vị để thờ càng chi tiết thì sẽ dễ nhận biết bài vị và mối quan hệ ra sao. Đặc biệt, cách viết bài vị cụ thể sẽ thuận tiện cho việc khôi phục gia phả trong trường hợp bị hỏng hoặc mất.
Cách viết theo quy tắc niêm luật bài vị( Quỷ – Khốc – Linh -Thính) để thờ. Luôn được coi trọng để tính cách viết số chữ trên bài vị thờ. Nếu cách viết sai quy tắc “Nam Linh, Nữ Thính, bất dụng Quỷ Khốc nhị tự” thì bài vị đó cũng không có tác dụng trong thờ cúng. Dù cho, quý vị có đục chạm tỉ mỉ, thếp vàng lộng lẫy mà cách viết bài vị không đúng nội dung, niêm luật chỉ là đồ vật trang trí trên bàn thờ, không hơn không kém.
( Xem Thêm; niêm luật Quỷ – Khốc – Linh -Thính)
Có nhiều yếu tố liên quan đến cách viết bài vị để trên bàn thờ gia tiên sao cho phù hợp với bài vị thờ từng người. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cố gắng thảo luận và cung cấp thông tin, cách ghi bài vị thờ theo phong tục thờ cúng của người Việt.
Cách viết bài vị để thờ gia tiênCách viết bài vị để lập thờ gia tiên theo phong tục xưa của người Việt
Tại các nhà thờ tư gia hay trên bàn thờ mỗi gia đình đều có bài vị. Đối với những nhà bậc “hoàng thân quốc thích”, hoặc là quan tước. Cho đến những nhà hào trưởng giàu có thì cách viết lập bài vị để thờ cũng cầu kỳ hơn.Cách viết và lập bài vị để thờ theo lễ nghi ngày xưa rất phiền phức. Phải làm nhà trạm bên cạnh huyệt, mời quan đến để viết bài vị thờ ( đề chủ) trước khi hạ huyệt chôn cất. Tục lệ chuộng việc mời quan to, nhất là có chân khoa bảng, đến đề chủ, và một vị quan kém phẩm trật đến phủng chủ, nghĩa là bưng thần chủ đặt lên linh xa. Phải tổ chức đám rước quan cho nghi vệ, xếp đặt nơi hành lễ có quy củ , tiếp đãi khách trọng thể; sau khi đã tiễn đưa quan về còn phải đem lễ vật và tiền tạ ơn.
Lại như, cách viết và nghi lễ lập bài vị cha mẹ ông bà đã mất mà được vua truy tặng. Theo thông lệ, thì thường cầu kỳ vẫn và nhiều ngươi cho rằng là ưa bày đặt. Phải làm bài vị vàng son, mời quan về đề chủ tại nhà thờ, ghi rõ phẩm hàm vừa được truy tặng; làm lễ phần hoàng.
Cũng có những nhà thanh bạch muốn giữ nền nếp, phần nhiều là nhà thư hương, mời bạn thân của ông hay của cha đến đề chủ, lễ nghi giản ước.
Cách viết bài vị để thờ ngày nay
Ngày nay, hầu hết các gia đình khi có người mất đều nhờ đến các sư hoặc các thầy cúng viết bài vị để cúng, với nội dung bài vị thờ cũng được viết bằng chữ Hán Nôm. Sau đó đặt bài vị bằng gỗ rồi khắc chữ. Có khi mua bài vị về rồi nhờ các thầy viết chữ lên giấy rồi dán vào bài vị.Những gia đình cẩn trọng thì tìm đơn vị làm đồ thờ giỏi có nghiên cứu sâu về văn hóa thờ cúng. Đơn vị hay cơ sở sản xuất đấy biết về Hán Nôm và hiểu được niêm lật viết bài vị mà nhờ họ tư vấn rồi đặt làm mẫu bài vị cho phù hợp.
Nếu quý khách muốn đi sâu vào tìm hiểu cách viết bài vị, vui lòng đọc hướng dẫn phía dưới của chúng tôi . Nếu bạn không có tìm gian nghiên cứu, hãy gọi cho chúng tôi theo số điện thoại bên dưới trang này!
Nội dung viết trên bài vị để thờ cúng tổ tiên:
Theo ngày xưa, cách viết chữ trên bài vị liên quan đến việc an ngự của người mất. Do vậy, nội dung viết trên bài vị chữ nghĩa, câu từ, tiêm luật cần chính xác tuyệt đối. Bài vị thờ xưa được viết bằng chữ Hán Nôm, được lập rõ nội dung và viết theo chiều dọc chính giữa từ trên xuống, sau đó từ phải qua trái. Nội dung trên bài vị thờ gia tiên được viết theo trình tự như sau:Cách viết bài vị để thờ các cụ ông
- Đầu tiên ở giữa ghi vai vế quan hệ xưng hô giữa người chủ cúng với người đã khuất.
- Tước vị = học vị, chức vụ, tước vị được phong (nếu có).
- Tên húy, tên tự
- Tên hiệu.
- Tên thụy (nếu có)
- Cuối cùng ghi 3 chữ “Chi Linh Vị” có khi ghi là “Thần Chủ”, “ Thần Vị”, “Bài Vị” “ Linh Vị”, “ Tọa Vị”.
- Góc phía trên bên trái bài vị viết ngày tháng năm sinh (nếu còn nhớ)
- Góc phía dưới bên trái ghi ngày tháng năm mất
Cách viết nội dung theo đời bài vị để trong nhà thờ họ :
- Đệ nhất đại tổ ( hoặc thủy tổ 始祖 (Thủy tổ)
- Đệ nhị đại tổ
- Đệ tam đại tổ
- …..
Cách viết vai vế bài vị tổ chi trong nhà thờ chi tộc
Đối với các nhà thờ chi tộc thì lấy thiên Can địa chi để viết bài vị theo thứ tự, cụ thể như sau:Ví dụ:
- Chi 1 viết là Đệ nhất đại tổ Giáp chi
- Chi 2 viết là Đệ nhất đại tổ Ất chi
- Chi 3 viết là Đệ nhất đại tổ Bính chi
- ….
Cách viết bài vị để thờ gia tiên nội dung theo quan hệ gia đình:
- Cha của ta là 顯考 (hiển khảo). Ghi chú: không đề 父親 (phụ thân). Phụ thân là cách gọi khi người còn sống
- Cha của hiển khảo ( ông nội) là 祖考 (tổ khảo) hoặc 祖父 (tổ phụ) hoặc
- Cha của tổ khảo ( cụ nội) là 曾祖考 (tằng tổ khảo)
- Cha của tăng tổ là ( kỵ nội) 高祖考 (cao tổ khảo)
- Cha của cao tổ là ( ông tổ) 天祖 考(thiên tổ khảo)
- ….
- Người khai sinh ra dòng họ hay nghề nghiệp là 始祖 (Thủy tổ)
Ví dụ cụ thể cách viết bài vị để thờ cúng tổ tiên:
Phụng vì chính tiến ( Họ)… tộc thủy tổ ( Họ)… quý công húy …A, tự …B… chi thần vị 奉為正荐…族始祖…貴公諱…字…之神位Tổ khảo Lê triều Tứ trường Trung Thuận Tri huyện Doãn công húy ….A tự …B, hiệu …C, thụy … D phủ quân chi linh vị.
Cách viết bài vị để thờ mẹ, bà, cụ bà…..
1. Đầu tiên phải ghi là vợ cụ nào (vai vế, tước vị, tên hiệu cụ ông) giữa người chủ cúng với người đã khuất, sau đó thì thay chữ (khảo考) bằng chữ (tỉ 妣 ).2. Nguyên phối chính thất (hoặc vợ 2 thì ghi á thất, thứ thất, …).
3. Tên húy, tên tự và tên hiệu, thụy (nếu có)
4. Cuối cùng là 3 chữ “chi Linh vị”, cũng có khi ghi “Thần chủ” hoặc “Linh vị”.
5. Hai bên phải ,trái ghi ngày tháng năm sinh, mất.
Lưu ý: có cả những trường hợp “Đặc Biệt” thì bài vị các cụ bà không ghi tên ông. Hoặc bài vị để chung cả cụ ông và cụ bà.
Bài vị thờ được lưu giữ 5 đời theo tục (ngũ đại mai thần chủ) kể từ người chủ cúng, đến đời thứ 6 được đem hóa (đốt), chôn hoặc thiên di vào nhà thờ tộc họ để thờ chung.
Cách viết bài vị để thờ bằng chữ Hán Nôm hay chữ Việt:
Thời xưa, ông cha ta cả nước dùng chữ Hán Nôm, vì vậy bài vị thờ được cách viết bằng chữ Hán nôm là rất hợp lý. Nhưng ngày nay, con cháu không còn học chữ Hán mà đang học chữ quốc ngữ ký tự Latinh ( chữ Việt). Vậy phải viết bài vị theo chữ nào?Bài vị thờ được viết bằng chữ Hán Nôm
Cách viết chữ Hán Nôm trên bài vị để thờ theo tập tục ngày xưa như vậy là rất phù hợp. Bởi vì, xã hội thời bấy giờ đều học chữ Hán Nôm. Cho nên, người sống cũng như người đã mất nhìn vào chữ viết bài vị cũng biết được bài vị là của người nào. Khi đến giỗ chạp vị nào thì biết mà đưa bài vị vào chính giữa ban thờ, sau bát hương hay trên ngai thờ đặt ở sập tôn. Như vậy, người mất cũng biết đâu là bài vị của mình để mà về an ngự đúng chỗ, không phạm vào bài vị của tổ tiên khác.Hiện nay, các gia đình khi có người mới mất đều mời các sư hoặc các thầy cúng viết bài vị để cúng vong linh. Do đó, cách viết và nội dung bài vị thờ cũng được viết bằng chữ Hán Nôm. Mặc dù, bây giờ không nhiều người biết chữ cả người sống và người đã mất đều không biết chữ Hán Nôm ghi trên bài vị . Đó là một “thói quen” theo các cụ ngày xưa để mà làm.
Ngày nay, vẫn còn đâu đó suy nghĩ nếu bài vị không được viết bằng chữ Hán Nôm là “không kính cẩn”, “không thể hiện thương tiếc”. Nhìn và đọc chữ bằng các viết chữ Việt trên bài vị “không đẹp”, “hiển ngôn”. Ngoài ra, cũng có nhiều người cho rằng, đã nhờ cậy các thầy đến lễ nên cách viết bài vị để thờ thế nào cũng được. Dù cho, chữ Hán Nôm hay chữ Việt không quan trọng mà quan trọng là ở tấm lòng. Từ đó mà đời này đến đời khác, cách viết bài vị để thờ đều bằng chữ Hán Nôm.
Có nên viết bằng chữ quốc ngữ cho dễ đọc dễ hiểu?
Cũng không nên phân biệt chữ Hán Nôm và chữ thuần Việt theo tư tưởng chủ nghĩa dân tộc. Vì cách viết bài vị để thờ có những chữ không có chữ thuần âm Việt. Hoặc nếu có thì nghe “hiển ngôn” không hay, không có ý trang trọng. Thỉ dụ: tổ khảo = ông nội ( ông cố),Ví Dụ1: không lẽ trên bài vị viết: “Ông nội (ông cố) Trần quý công húy Minh Dũng chi linh vị”, vừa Hán Việt vừa thuần Việt đọc nghe lủng củng.
Ví Dụ 2: viết bài vị thuần Việt :Đây là bài vị thờ ông nội Nguyễn Đức C.
Trong khi nếu viết: “Tổ khảo Nguyễn quý công húy Trọng Hòa chi linh vị” thì sẽ dễ được chấp thuận hơn.
Kết luận: Cách viết nội dung để thờ bằng chữ Hán Nôm hay chữ Việt?
Để chữ trên bài vị khi khấn và đọc được trang trọng đúng theo “thuần phong mỹ tục” thì phía trước bài vị nên viết hoặc khắc chữ Hán nôm. Với chữ Việt, ta dịch nghĩa và khắc phía sau bài vị để con cháu sau này dễ đọc và biết bài vị đó thờ ai . Như vậy, vừa đảm bảo “quy luật”, “mỹ tục” mà vẫn phù hợp với sự thay đổi chữ viết của xã hội.
Việc viết vai vế trên bài vị
Các bài vị trong dòng họ hay các chi thì được ghi theo các đời như; Đệ Nhất Đại Tổ, Đệ Nhị Đại Tổ, Đệ Đại Tổ vv… Bài vị thờ cúng gia tiên thì ghi theo các đời như: Hiển Khảo, Tổ Khảo… ,Nhiều người thường nghĩ rằng, cách đề viết vai vế trên bài vị để thờ, là phải thay mới liên tục, khi kế đếnn đời sau làm người chủ cúng trong gia đình. Như chúng tôi thảo luận về vai vế trong bài viết: Bài vị là gì? Và một số người cho rằng, không nên ghi vai vế vào trong bài vị thì mới có thể lưu truyền được 5 đời và người chủ cúng tự biết vai vế của bài vị đó.
Tuy nghiên, trong các viết bài vị đã thể hiện rõ phần năm sinh, năm nên nhìn vào đó là biết được ai trên, ai dưới. Trong trường hợp mà con mất trước cha mà không rõ năm sinh, thì bài vị người cha ghi rõ là con ông nào, bài vị của con thì ghi cháu của ông nào.
Ngoài ra, khi lập và đặt bài vị thì sắp xếp từ giữa sang hai bên, bên trong ra ngoài. Kích thước bài vị các đời sau sẽ nhỏ và thấp hơn đời trước một ít. Các gia đình giường hành, sập tôn, án tiền phân cấp. Hoặc là bàn thờ tam cấp, nhị cấp thì việc bày trí bài vị lại càng dễ dàng hơn.